چندی پیش کمیته دستمزد کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران رقم سبد هزینه یک خانوار کارگری در 3 ماهه نخست سال 1393 را بالغ بر2 میلیون و 200 هزار تومان اعلام کرد. این رقم در مقایسه با پارسال که یک میلیون و 700 هزار تومان بود، افزایش پیدا کرده و اکنون که در برج هشتم سال قرار داریم بیشتر شده است.

همچنین حداقل دستمزد کارگران حدود 609 هزار تومان است که در بهترین شرایط تنها تامین‌کننده نیاز 10 روز اول ماه خانوارهای کارگری کشور خواهد بود. بر این اساس ساخت یا خرید خانه در این شرایط برای کارگران آرزویی محال است. از سوی دیگر وزارت راه و شهرسازی با انتشار گزارشی درباره طول دوره انتظار برای مسکن‌دار شدن خانوارهای ایرانی اعلام کرده که هر خانوار ایرانی در سال‌های 1389 تا 1391 با ذخیره یک‌سوم درآمد خود برای خانه‌دار شدن باید 35 سال انتظار بکشد که این دوره انتظار در سال 1391 با افزایش قیمت مسکن به 36 سال هم رسیده است.

بنا بر این گزارش شاخص دسترسی به مسکن شهری برای یک واحد نمونه 100 مترمربعی (ذخیره تمام حقوق سالانه خانوار) در سال 1376، 5 سال بوده که در سال 1391 با افزایش درآمد با برآورد 15 میلیون و 896 هزار و 700 تومان و قیمت مسکن 192 میلیون تومان طول دوره انتظار به 36 سال رسیده است.

همچنین براساس آمار عملکردی سال 1392 وزارت راه و شهرسازی، کمترین دوره انتظار برای مسکن‌دار شدن در 20 سال اخیر از سال 1371 تا 1391 مربوط به سال 1379 بوده است که به 12 سال رسیده است. باتوجه به این شرایط و میران حقوق دریافتی کارگران و عدم تناسب این میزان با هزینه‌های زندگی و کاهش شدید قدرت خرید، تأمین مسکن کارگران نیازمند حمایت جدی دولت است که البته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با وعده «مسکن امید» به طرح آن پرداخت.

طرح های مسکن دولت مبهم است

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت: هنوز سیاست مدون و کارسازی درباره تامین مسکن نیازمندان که هر ساله برتعداد آنها اضافه می‌شود دردولت یازدهم صورت نگرفته است.

مهرداد بائوج‌ لاهوتی با بیان اینکه تامین مسکن نیازمندان به‌ویژه دهک‌های پایین درآمدی کشور وظیفه دولت بوده و کوتاهی در این بخش نگران کننده است  گفت: تصمیم‌گیری برای ساخت واحدهای مسکونی انبوه با هدف نزدیک شدن عرضه به تقاضا و دسترسی آسان مردم به مسکن مدت هاست مسکوت مانده که این بی‌تفاوتی ضربه سنگینی به دولت و اقتصاد خانوارهای ضعیف و مستاجر وارد می‌کند.

وی افزود: دولت اکنون به‌دنبال اجرای طرح مسکن به اشکال مختلف است و قصد دارد تا در یک طرح جامع اقدامات خود را عملی کند اما متاسفانه تاکنون نتوانسته است زوایای و جزئیات این طرح مهم اقتصادی را به خوبی برای خود و مردم روشن کند. عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به تصمیم دولت و اجرای سیاست‌های کلان آن در بخش مسکن اشاره کرد و افزود: وزارت راه و شهرسازی درنظر دارد با طرح‌ریزی ساخت مسکن در کلانشهرها سالانه اقدام به ساخت 50 هزار واحد مسکونی کند و در شهرهای کوچک 30هزار واحد مسکونی را بسازد اما این آمارها باتوجه به نیاز کشور به حدود یک میلیون و 500 هزار مسکن و همچنین شیوه تامین منابع مالی آن به سختی امکان‌پذیراست.

وی با اشاره به تصمیم وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی برای ساخت مسکن کارگران در قالب «طرح مسکن امید» گفت: هرچند رویکرد وزارت کار درتامین بخشی از نیاز مسکن جامعه به‌ویژه قشر زحمتکش کارگری را باید به فال نیک گرفت و از آن تقدیر کرد اما با وجودی که این امید دردل کارگران ایجاد شده است اما در عمل کار خاصی در این راستا که نتیجه‌بخش باشد صورت نگرفته است.

بائوج لاهوتی اضافه کرد: مسکن امید شاید نسخه‌ای باشد که وزارت کار برای خانه‌دار کردن قشر زحمتکش کارگران پیچیده است اما اینکه چنین رویکردی چگونه می‌تواند نتیجه بخش شود تاکنون آثاری ازآن به چشم نخورده است. احمدعلی مقیمی دیگر عضو کمیسیون عمران مجلس نیز درباره بی‌توجهی وزارت راه و شهرسازی به ساخت مسکن و تامین نیازدهک‌های پایین درآمدی جامعه نسبت به این مهم به «وطن امروز» گفت: وزارت راه و شهرسازی طرحی را به‌عنوان طرح جامع مسکن به مجلس ارائه کرده است اما اصل طرح و چگونگی اجرای آن با ابهام روبه‌رو است و تاکنون کارعملی در این بخش انجام نداده است.

کارگران چشم به راه مسکن امید

از سوی دیگر باوجود اینکه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همزمان با اعلام وزارت راه و شهرسازی مبنی بر رونمایی از مسکن اجتماعی، وعده رونمایی از «مسکن امید» را داد و دولت اعلام کرد با مسکن امید به‌دنبال خانه‌دار کردن 3 تا 6 میلیون کارگر است اما مقامات کارگری می‌گویند هم‌اکنون در کلانشهرها هزینه اجاره مسکن کارگران 600 تا 700 هزارتومان یعنی 10درصد حداقل مزد امسال است.

عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران اظهارداشت: زندگی تنها هزینه اجاره مسکن نیست و خانوارهای کارگری نیز مانند سایر گروه‌ها هزینه‌های دیگری هم دارند. در حال حاضر، یک خانوار 4 نفره اگر در ماه 100 نان هم بخواهند مصرف کنند باید 50 هزارتومان برای آن بپردازند.

هادی ابوی خاطرنشان کرد: علاوه بر این دیگر هزینه‌های مهم در سبد معیشت خانوار کارگری حمل و نقل، بهداشت، تحصیل، خوراک و مواردی از این دست است.

هم‌اکنون کارگران برای تامین هزینه‌های سرویس مدارس فرزندان خود مبالغ بالایی را می‌پردازند. وی با اشاره به اینکه بهتر است دولت به جای پیگیری طرح‌هایی مانند امنیت غذایی، فکری به حال قیمت‌ها بکند، گفت: قیمت یک کیلو گوشت قرمز دست‌کم 25 هزارتومان است که بسیاری از خانوارهای کارگری توان خرید آن را ندارند.

هم‌اکنون برای 10 کیلو برنج باید 65 هزارتومان پرداخت کرد. وی افزود: اگر برای کارگران یا خانواده‌های آنها یک عمل ساده پزشکی اتفاق بیفتد چقدر باید هزینه کنند؟ این هزینه‌ها در خانوارهای 4 نفره چقدر می‌شود؟ حال که کارفرمایان توان پرداخت دستمزد بالاتر را ندارند، باید پرسید نقش دولت در تامین امنیت معیشتی کارگران چیست؟

عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران با انتقاد از عدم پرداخت یارانه سهم تولید گفت: برای واردات لوازم آرایشی و بهداشتی یارانه پرداخت می‌شود اما برای تولید، چنین هزینه‌هایی نمی‌کنند و این مساله در اشتغال و زندگی کارگران تاثیرگذار است.

به‌گفته ابوی، معیشت برای کارگران دارای اهمیت بالایی بوده و دولت باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌هایی داشته باشد. با اینکه دولت می‌گوید قیمت‌ها را مهار کرده و نرخ تورم رو به کاهش است اما کارگران در کف جامعه حضور دارند و با قیمت‌ها به‌طور مستقیم روبه‌رو می‌شوند.

پیش از این نیز علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تازه‌ترین اظهاراتش درباره تامین مسکن کارگران گفته بود قرار است با دستور رئیس‌جمهوری درباره تامین مسکن کارگران که ابتدا از مستمری‌بگیران در سال‌جاری آغاز می‌شود، اقدامات موثری را انجام دهیم.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طرحی را باعنوان مسکن امید مطرح کرد که قرار است این‌بار کارگران فاقد مسکن را صاحب خانه کند. پیش‌تر عنوان شده بود درصورت عملیاتی شدن این طرح، 3 تا 6 میلیون کارگر بیمه شده و همچنین بازنشسته فاقد مسکن می‌توانند در یک دوره 5 ساله خانه‌‌دار شوند. مقامات دولتی معتقدند این طرح اجرایی‌تر از مسکن مهر برای تامین مسکن کارگران خواهد بود.

بنابراین با اظهارات جدید ربیعی که بر شروع طرح مسکن‌سازی با مستمری‌بگیران تامین اجتماعی تاکید کرده است، می‌توان انتظار داشت بزودی برنامه‌های جدیدی در راستای خانه‌دار شدن مشمولان قانون کار کشور به مرحله اجرا گذاشته شود.